Albowiem nie wstydzę się ewangelii Chrystusowej,
jest ona bowiem mocą Bożą ku zbawieniu każdego…
(List św. Pawła do Rzymian 1,16)
Kościół ewangelicko-augsburski w Polsce, zwany również Kościołem luterańskim, jest spadkobiercą wielowiekowej tradycji religijnej. Bierze ona swój początek w XVI-wiecznej reformacji rozumianej jako symbol przewartościowania intelektualnego oraz moralnego. Za reformacją stoi bowiem masowy sprzeciw chrześcijan wobec narastającego wyobcowania i duchowo-moralnego zepsucia skostniałych struktur oraz instytucji kościelnych. Nowa ewangelicka (protestancka) pobożność szybko znalazła własne formy organizacyjne i w niedługim czasie ogarnęła zasięgiem swych oddziaływań rozległe obszary środkowo-zachodniej i północnej części Europy. Nie ominęła również Polski, gdzie różne nurty wyznaniowe wywodzące się z reformacji głosiły swoje hasła powszechnej emancypacji religijnej i społeczno-kulturalnej. Już kilka lat po wystąpieniu Ojca reformacji, ks. dr. Marcina Lutra w 1517 roku w Wittenberdze jego pisma i poglądy docierają do Polski. Dzieje się tak głównie za sprawą kupców oraz studentów wracających do domów z Wittenbergi i Królewca. Idee reformacyjne przyjmują najpierw uczeni i mieszczanie, a następnie szerokie rzesze ludności wiejskiej.
Naukę Marcina Lutra i Jana Kalwina przyjmowała również szlachta, co między innymi miało także znaczenie polityczne. Bywało, że większość posłów w sejmie stanowili ewangelicy, a to owocowało ustawami o wolności druku i wyznania, co w konsekwencji doprowadziło do zniesienia cenzury i sądów kościelnych[2]. Rozwój reformacji przypieczętowała uchwała sejmowa konfederacji warszawskiej w 1573 roku, wprowadzając równouprawnienie i pokój wyznaniowy.
[…]
W wyniku przełomu reformacyjnego zrodziło się nowe myślenie o porządku społecznym. Jednocześnie ukształtował się pewien typ etycznego indywidualizmu, zakorzenionego nie tyle w sferze publicznej, ile na poziomie indywidualnego sumienia i odpowiedzialności. Ta swoista kultura odpowiedzialności, na którą składają się takie wartości, jak solidarność i wrażliwość społeczna, łączy się oczywiście z etosem pracy.
Inaczej mówiąc, reformację z jednej strony inspirowało myślenie o tym, jak wyzwalać wolność pobudzającą do działania, z drugiej strony domagała się od ewangelików postawy, polegającej na braniu w obronę interesów tych wszystkich, którzy z różnych przyczyn nie potrafili
o siebie zadbać. Na pobożność ewangelicką składa się odpowiedzialność pojęta indywidualnie (jestem odpowiedzialny za siebie i moich najbliższych) oraz społecznie (jestem odpowiedzialny także za swoich sąsiadów, lokalną społeczność, region, następnie za kraj, Europę, świat). Oba wymiary odpowiedzialności nie mogą istnieć w izolacji.
[…]
Ks. dr Dariusz Chwastek
ks. Dariusz Chwastek
