Zespół kościoła Świętej Trójcy w Lublinie

W XVIII wieku, przed wybudowaniem kościoła ewangelickiego, lokalny układ sieci ulicznej był wykształcony tak jak obecnie. Ulice jednak nie były uregulowane, a miały charakter dróg, szczególnie ulica Powiatowa, następnie B. Pierackiego, obecnie I Armii Wojska Polskiego, wiodąca z Lublina do miasteczka Wieniawa (z rynkiem położonym w miejscu obecnego stadionu sportowego Lublinianka), dzisiaj stanowiącego dzielnicę miasta. Ulicę tę po uregulowaniu w połowie XIX wieku nazwano Powiatową. Obecna ulica Ewangelicka stanowiła jej połączenie z Krakowskim Przedmieściem, przyjmując naturalnie nazwę od powstałego tu kościoła. Na terenach tych wcześniej znajdowały się w obrębie obszernych parcel luźno rozrzucone domostwa otoczone ogrodami. Już w XVIII wieku domy oznaczono numerami administracyjnymi, jak to wówczas określano – policyjnymi. Taki stan ukazuje Mappa szczególna Całego Miasta J.K.M. Lublina…, wykonana przez Stanisława J. N. Łęckiego w 1783 roku. Rok później lubelscy ewangelicy zakupili od Adama Łaskarzewskiego w celu uzyskania miejsca na budowę kościoła „dworek z placem, dawniej Trypolszczyzna, potem Bazyliańskie zwany” – jak o tym poucza dokument zachowany w Aktach miasta Lublina. Na mapie Łęckiego plac ten nosi numer 87, a w jego wschodniej części ukazany jest murowany dworek w otoczeniu drzew.
Kościół Świętej Trójcy

Jedyny zachowany i działający zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem kościół luterański na Lubelszczyźnie zbudowano w latach 1785–1788, w zachodniej połowie działki. Architekta Zillechera, wymienionego jako projektanta kościoła w okazjonalnej przemowie wygłoszonej przez ks. A. Głowackiego podczas kładzenia kamienia węgielnego w 1787 roku, niemal z całkowitą pewnością można utożsamić z Zilchertem – budowniczym kościoła kalwińskiego w Piaskach, którego znamy również z działalności architektonicznej w Opolu Lubelskim i Kazimierzu Dolnym, gdzie okresowo zamieszkiwał. Brakuje wiadomości o innych dokonaniach tego twórcy w Lublinie, dokąd przeniósł się pod koniec życia i gdzie zmarł w 1821 roku1. Jego jednowieżowe kościoły w Piaskach i Lublinie, wykazujące wyraźne podobieństwa, utrzymane są w stylu panującego wówczas klasycyzmu, z wyraźną domieszką baroku, odznaczając się dobrymi proporcjami i szlachetnym detalem architektonicznym. Przy kościele lubelskim, po jego stronie południowej, założono tradycyjnie cmentarz grzebalny obsadzony drzewami i otoczony ogrodzeniem.

[…]

Jadwiga Czerepińska, Grażyna Michalska, Jacek Studziński


Fasada

Fasada kościoła.

Kosciol

Widok od strony południowej.

Cmentarz

Widok na cmentarz przykościelny.

Wnetrze

Wnętrze kościoła Świętej Trójcy w Lublinie.

Obraz

Obraz ołtarzowy.

Tablice

Ekspozycja tablic trumiennych.

King

Portret króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.